Trang

Thứ Ba, 4 tháng 6, 2013

Những mảnh ghép của một khuôn mặt.

Như trong bài Lịch sử một cơ sở đào tạo chết yểu, phác thảo về chân dung con người đứng đầu Cơ sở X làm cho bạn đọc phải thắc mắc, liệu người viết có cường điệu quá không? Xin thưa ngay, dù các bạn có thấy buồn cười đến mấy thì đây là câu chuyện thực, tuyệt đối không thêm bớt gì. Tính hài hước nằm ngay trong các tình tiết chứ không phải hư cấu. Chẳng qua các bạn không thể hình dung ra nổi một người ở tầm ấy lại có một nền tảng không tương xứng đến vậy, và không thể tưởng rằng trên cõi đời này lại có một người như vậy tồn tại được. Nhưng biết làm sao, cuộc sống vốn muôn màu.

Ăn phải đũa người khác.

Ngày cơ sở X chưa ra đời, tức là khi cả nhóm nhân sự của cơ sở X trong tương lai còn nằm trong Vụ Tổ chức, chị Bích H. đến khốn khổ với bà Vụ trưởng. Chẳng thể giải thích được tại sao trước đây chị Bích H được bà Vụ trưởng nâng đỡ đến mức thân hành đưa chị đến đơn vị mới, đề cử để chị được đề bạt phó Giám đốc, giờ đây lại "soi" chị gay gắt đến vậy. Mà đến lúc viết những dòng này, tôi nghiệm ra rằng, chị Bích H mất lòng phần lớn những người trước đây biết chị.
Ngày ấy, mỗi thứ hai giống như một cực hình với mọi người. Nếu buổi sáng bà Vụ trưởng bận thì cuộc họp giao ban chuyển sang buổi chiều, tuyệt nhiên không bao giờ huỷ. Kỳ thực những người khác trong cơ sở đào tạo chỉ ngồi xem cuộc "tra hỏi" chị Bích H., tuy vậy dẫu sao thì cũng hết sức nặng nề.
Mỗi lần ra về, chị Bích H. lại "chia sẻ"với các nhân viên thuộc quyền, sao mà cái từ "chia sẻ" này lại hay bị lạm dụng thế, nào là cách giao ban hình thức, nào là cung cách cư xử nặng về bới móc của cấp trên. Vả lại, với tư cách một tiến sĩ, cán bộ lãnh đạo, bà Vụ trưởng cũng phải tham gia đào tạo tập huấn trong các khoá do cơ sở tổ chức, thế là mọi hành vi cử chỉ của bà Vụ trưởng đều được chị Bích H đem ra mổ xẻ, phê phán sự non yếu về phong cách giảng, sự tẻ nhạt trong trình bày, nói chung là cái gì chê được là chị chê. Đặc biệt, vì bà Vụ trưởng lại còn là Phó Tổng cục trưởng nên rất nhiều việc phải kiêm, phải đi công tác. Thế là chị Bích H nói với thuộc cấp về sự tham lam của bà Vụ trưởng, về sự "hách' của bà ấy, cớ sao lại phí một vé máy bay chỉ để đi khai giảng hoặc bế giảng một khoá đào tạo tận trong miền Nam, rồi về luôn. Chị Bích H còn dẫn chứng rằng, bà Vụ trưởng mỗi lần đi công tác đều về kêu mệt quá, thế thì cố đi mà làm gì, mà đi thì đừng mệt, chắc chỉ ra vẻ quan trọng đây.
Cứ ngỡ nếu một người có nhận xét như thế, đến khi "cờ đến tay" thì phải biết tránh những vết xe đổ. Nào ngờ, khi Cơ sở X được thành lập, chị Bích H. cố tình ghìm giữ việc kiện toàn nhân sự Trung tâm, không hề cố gắng để tiếp nhận hay đề bạt đề cử một phó giám đốc nào, và cứ "một mình một ngựa" (câu này là tôi trích lại của một lãnh đạo Tổng cục Y). Bất cứ một khoá đào tạo nào chị Bích H cũng phải tự bố trí mình đi dự, chị giải thích với nhân viên là "Chị đi vì vị thế của Trung tâm", câu giải thích mà nhân viên phải lén nói với nhau là khó hiểu. Bởi ban đầu mới làm lãnh đạo, chị còn ăn nói vụng lắm, nên sự có mặt của chị là để cầm cuốn sổ ghi chép từ đầu đến cuối, và chị cũng yêu cầu các nhân viên đi theo phải ghi chép để "về học tập, rút kinh nghiệm". Mọi sự nói năng trong khoảng từ năm 2009 đến đầu năm 2011 đều do chị Bích L lên đăng đàn phát biểu. Chị Bích H chỉ nói chừng vài phút, mà ngay cả vài phút đó cũng rất khó hiểu, thậm chí cuối năm 2009, có một khoá tập huấn ở Thanh Hoá, chị Bích H lấy vị thế lãnh đạo Cơ sở để lên phát biểu, sau khoảng 2-3 phút gì đó, một anh đã nhắn tin vào điện thoại của tôi "Chả hiểu bà này nói gì". Anh này tên là Quang T., vốn là lái xe của cơ sở, nhưng đã tốt nghiệp Sư phạm Văn. nay được đề bạt là phụ trách bộ phận hành chính quản trị. Anh Quang T này rất hay bắt lỗi văn phạm của chị Bích H, tuy nhiên anh không dại gì mà nói với chị.
Và việc "đi công tác" đối với chị Bích H trở nên nhu cầu như phải ăn phải sống vậy. Có điều đặc biệt là đi đâu chị cũng phải kéo đủ hai chị Bích L và Bích T đi theo, như tôi đã viết ở phần trước. Thậm chí có lần, trong cuộc họp lãnh đạo từ cấp phòng trở lên, có người đã phải nêu ý kiến về việc đi lại lãng phí, chị Bích H luôn luôn lắp lại một điệp khúc như cái máy: chị đi vì vị thế của Cơ sở, còn mỗi chị Bích kia đều có nhiệm vụ phải thừa hành theo phân công. Về sau, tức là bộ ba tan vỡ, mới rõ ra là chị đi chỉ để theo dõi hai chị Bích L và Bích T xem các công đoạn tổ chức ra sao, chi tiêu hết bao nhiêu. Nói cho cùng thì chị cũng muốn học hỏi công nghệ tổ chức ra sao, mục tiêu thì tự các bạn suy luận. Chỉ biết là khi đi bộ ba, chị Bích L là cái lưỡi, Bích T là cái túi, còn Bích H thì là người học (sao mà tình cờ lại trùng tên với chức năng thế không biết).
Trong giai đoạn trứng nước của cơ sở, tức là khoảng cuối 2009 đến cuối 2010, chị Bích H luôn cử những nhóm công tác theo mô hình như vậy. Và đặc biệt là chị không bao giờ cử những người có quan hệ thân thiết với nhau cùng đi một chuyến, ít ra cũng phải có một người không ưa những người còn lại đi cùng nhau. Còn nhớ, khi đó, anh HHC và anh Quang T thân nhau, chị đã sai hai người cùng chuẩn bị một khoá tập huấn ở Vũng Tàu, khi mọi sự xong xuôi, chị đổi ý, yêu cầu anh HHC đi cùng ba chị Bích. Về việc này anh Quang T không bằng lòng, và cả chính anh HHC cũng đề nghị để anh Quang T đi, còn anh HHC xin ở lại. Nhưng chị Bích H lấy quyền (và cả giải thích nữa, xin lỗi là người viết không tài nào dẫn nguyên văn lẫn đại ý của lời giải thích của chị vì nó loanh quanh quá) để quyết định anh HHC đi. Trong chuyến đi chị Bích T, cái túi của ba chị Bích mới tâm sự với anh HHC là các chị không yên tâm với anh Quang T. (kiểu này chắc là không yên tâm để hai anh đi cùng nhau thì đúng hơn). Vả lại chị đi xem bói, thầy đã nói là không được tin vào người có diện mạo như vầy, như vầy, về suy ra chỉ mỗi anh Quang T có diện mạo đúng thế.

Cõi âm làm công tác tổ chức

Đã biết là chị Bích H thành kính với cõi âm vô cùng. Đến nỗi mùa nào thức nấy, chị luôn có sản vật để thắp hương trên cái nóc tủ ở phòng tài vụ. Chị bảo là cúng các cụ, chả hiểu là cụ nào? Cán bộ đi công tác xa về, thường có lệ mua một chút quà địa phương về để mời các đồng nghiệp ở nhà, chị đều răn "Các em để lên thắp hương đã", thành ra phòng tài vụ tí tẹo thường xuyên phải mở cửa cho đỡ ngạt khói.
Để nắm vững hoàn cảnh từng người, chị Bích H cũng nhờ thầy "xem". Thầy ở tận Đà Lạt mà xem được nhân sự ở Hà Nội, nói vanh vách, nào là Bích T dùng được, Bích L có bướng nhưng ... trị được, còn cái người mặt có nốt ruồi như vầy như vầy thì không nên tin. Chưa biết chừng thầy nói đúng mà chị lại quên hay sao, mà từ khoảng cuối 2012, chị lại trọng dụng anh Quang T để hất chân chị Bích L. Hậu quả là vấn đề nội bộ Cơ sở X cứ rối beng beng, chia rẽ thành hai phe nhóm, để rồi ngay cả những cán bộ thuộc cấp của hai phe cũng không còn tự nhiên với nhau được nữa.
Một chi tiết nho nhỏ có thể làm mọi người phải bật cười, là dù tín nhiệm cõi âm như thế, nhưng té ra chị cũng chả có những hiểu biết tối thiểu về kiến thức cúng vái, ai đời vào ban thánh mà chị vẫn cứ A Di Đà Phật mới kỳ, khác nào người đến cầu xin lại gọi nhầm tên người cần gặp, cứ thế mà suy ra kiến thức của chị nông cạn đến nhường nào.
Nhân đây, tôi kể một câu chuyện, nhân ngày mất của mẹ một nhà lãnh đạo bộ, chị Bích H huy động toàn bộ cán bộ cấp phòng cùng đi viếng. Trên đường đi, phải qua đền ông Hoàng Mười, tục gọi là đền Củi ở Hà Tĩnh, tất cả kéo nhau vào đền. Chả biết lễ bái trong điện thế nào, khi ra chị vẫy vẫy mấy lá cờ, nói chia mỗi em một lá để vùng lên. Tò mò hỏi, vùng lên là thế nào ạ, chị giải thích, hồi xưa khi còn nằm trong Vụ Tổ chức chị đã vào đây khấn và xin cờ, thế là vẫy cờ khởi nghĩa đấy, vùng lên nên mới có Cơ sở X như ngày nay, giờ chị cũng xin cờ cho các em. Đến đây thì chả biết hiểu lời chị ra sao nữa, chả lẽ chị muốn các em vùng lên lật đổ chị hay sao???!!!

Do thám trong cơ quan???

Vốn tự cho mình là người có tâm, thời gian trước chị Bích H rất hay gọi từng người vào tâm sự riêng, nói là chia sẻ tâm tư nguyện vọng để chị hiểu các em hơn. Chị khuyến khích các em có gì cứ nói ra, chia sẻ đi. Nhưng chốt lại, ai cũng được chị gợi ý là, có nghe thấy dư luận gì thì nhớ nói cho chị. Cách chị diễn tả cái ý dư luận gì khiến người nổi gai ốc, tựa hồ được tuyển dụng vào làm ... điệp viên không bằng.
Có lẽ thời hàn vi, bị Vụ Tổ chức đè nén nên chị cũng hay đi kể lể niềm riêng với khắp nơi, đặc biệt khắc sâu sự bất công của phía bên kia, nên giờ đến lượt chị được cầm cờ, chị rất nhạy cảm với việc cán bộ túm năm tụm ba, dường như họ đều đang nói xấu chị hay sao ấy. Có những lúc, một số cán bộ rỗi việc rủ nhau xuống quán uống nước chè, chị trông thấy, thế là chị gợi ý cho chị Bích L đề nghị các vị kia đừng tụ họp như thế, kẻo người ta trông thấy mất hay. Lẽ ra, với quyền hạn chị nên khiển trách những người bỏ việc đi rong như thế, có lẽ hợp lý hơn. Khổ nỗi thời trước, chị lại cố ý thả lỏng họ để trêu tức Vụ trưởng Vụ Tổ chức rồi, giờ nói lại cũng khó, thành ra chị Bích L lãnh đủ những bực dọc của các vị bị nhắc nhở.

Ngấm ngầm bôi nhọ

Câu cửa miệng của chị Bích H là "từ bi hỉ xả". Còn nhớ lần tranh cãi về việc nên để anh Quang T đi công tác hay không (xem ở trên), anh HHC trong lúc bực dọc đã nói khá cay độc, khiến cho chị Bích L ấm ức suốt mấy ngày, chị Bích H gọi riêng chị Bích L vào và khuyên giải y như một nhà sư thuyết giáo, nào là bỏ qua cho nhẹ lòng và những gì gì ấy.
Nhưng cuối năm 2012, sự xung khắc giữa nhóm Bích H và Bích T với chị Bích L lên cao, chị Bích H không chừa dịp nào, nói vòng vo hoặc nói thẳng để chỉ trích chị Bích L và những người bị xem là ủng hộ chị Bích L. Trước mặt những người, tạm gọi là phe đối lập, chị Bích H vẫn nói rằng chị luôn tạo điều kiện để các em phấn đấu. Nhưng khi nói chuyện với những người mà chị cho là chưa chọn được lập trường, chị nói những người như chị Bích L, anh Tân S  không chắc chắn, làm việc rất tuỳ tiện.
Trong những cuộc họp công khai, chị nhắc nhở "một số người" có biểu hiện "không đúng mực",  rồi chị nhẹ nhàng nói chị biết hết, nhưng chị không muốn sử dụng quyền lực hành chính, mà chỉ muốn dùng tình cảm để tác động cho những người đó thay đổi. Trong gặp gỡ riêng, chị Bích H lại không như thế. Đỉnh cao là việc chị đi gặp gỡ lãnh đạo cơ quan nơi mà con trai một người "đối lập" đang làm việc và nói rằng người con trai khi khi còn thực tập tại Cơ sở X đã bị nghiện ma tuý. May mà vị lãnh đạo kia cũng rất tỉnh táo, không tin hoàn toàn vào lời nói một phía và đã kiểm tra, chắc chắn người con trai kia không bị nghiện.
Lối cư xử hai mặt đó chả mấy chốc mà lộ ra, đến nỗi những người hay bị chỉ trích vắng mặt cũng dần dần biết hết, họ bức xúc đến mức đã phải nói thẳng với chị : Từ nay chị đừng nói nhân nghĩa với tôi nữa, nghe giả dối lắm. Ấy thế mà chị Bích H quả là con người giỏi kiềm chế, vẫn cười tươi.

Quản lý dựa theo bè phái

Chị Bích T được phân công phụ trách bộ phận kế toán sau khi anh Hoàng H. phải ra đi. Ít lâu sau, anh trưởng bộ phận đào tạo cũng bị o ép đến nỗi phải chuyển việc thì chị Bích T lại được bổ nhiệm phụ trách bộ phận đào tạo nốt, công việc mà trước đây trên thực tế chị Bích T đã thao túng hết.
Vì sự phân công tréo giò mà tôi đã kể, để người nọ giám sát người kia nên các bộ phận trong Cơ sở đều tham gia tổ chức đào tạo. Về quy trình, những người đi tổ chức phải lập bản dự toán khối lượng công việc, kinh phí và nhân sự sau đó đưa sang phòng kế toán kiểm định rồi Giám đốc phê duyệt. Nhưng vì chị Bích T là phụ trách cả bộ phận kế toán nên chị vừa dự toán, vừa kiểm định, công đoạn rất nhanh chóng. Các bộ phận khác thì còn phải chờ đợi dài, bị cắt các khoản mà theo  ý chị Bích T là không hợp lệ. Mà khoản không hợp lệ thì cứ thay đổi theo từng cơn cảm xúc của chị Bích T. Mọi người đều đã biết cùng những hoạt động, nếu do bộ phận khác thực hiện thì đều được đặt định mức thấp hơn định mức của bộ phận chị Bích T làm. Hơn nữa, với trí tuệ hữu hạn của mình, lại chăm chỉ đi công tác (về khoản đi công tác thì mọi người đều nhớ là chị Bích T luôn đồng hành với chị Bích H) nên chị Bích T không có đủ thời gian mà đọc kiểm định các công việc của chính mình chứ đừng nói là của các bộ phận khác đưa sang. Rút cục chị phải kiểm định trên đường đi công tác, có thể do máy bay, ô tô rung lắc nên chị quên nhiều thứ mà chị đã làm, quên nhiều thứ mà chị đã nói, và nhất là quên cả những khoản tiền mà chị đã nhận, nên công tác kế toán cực kỳ bê trễ. Bê trễ thế nào mặc lòng, cán bộ trong Cơ sở khiếu nại thì chị Bích H vội nhảy ra bênh vực, nói là chị Bích T bận lắm, phải kiêm cả hai nhiệm vụ, nhiệm vụ nào cũng quan trọng như nhau. Nói nhiều lần như thế đến nỗi, một lần không chịu nổi, chị Bích L bèn đề nghị để mình làm thay một trong hai vị trí của Bích T, thế là từ ấy chị Bích H tịt hẳn, không bao giờ nhắc lại chuyện bận bịu gì nữa. Nhưng sự bê trễ thì vẫn tiếp tục.
Tưởng cũng nên điểm qua vài chuyện về bộ phận kế toán. Vốn chị Bích T không phải người có nghiệp vụ kế toán, vì được phong làm phụ trách nên chị cũng ngang nhiên ký tên là kế toán trưởng,, cho đến khi việc vỡ lở, cán bộ trong cơ sở phản đối thì chị mới thôi. Một kế toán là Lan A, mới học hết cao đẳng kế toán, nhờ là cháu chị Bích T nên được Giám đốc Bích H tin cậy giao cho quản lý mảng kế toán quản lý thu chi và tổng hợp nguồn dịch vụ (nguồn thu lớn nhất của Cơ sở X). Cô kế toán Lan A này nghiệp vụ kém nên thường xuyên bị cán bộ các phòng kêu ca, bản thân cô ta cũng không mấy khi phản ứng được ngay với những tình huống nghiệp vụ, phải lần sau mới trả lời được, về sau có người phát hiện ra, cô ta nhờ một kế toán khác trong phòng giải thích hộ, rồi cô ta làm cái loa phát thanh lại những giải thích kia. Mọi người có thắc mắc gì khi đọc đến đây không? Có ai đặt câu hỏi là Cơ sở X có lắm việc đến nỗi phải có tới 3 kế toán? Xin thưa không phải 3, mà là 5 kế toán cơ. Năm (5) kế toán viên cho một cơ sở chỉ có 30 nhân sự, và luồng tài chính chỉ tối đa là 7 tỷ/năm. Một sự thật ngỡ ngàng. Bởi đơn vị hàng xóm có tới 180 nhân sự và 300 tỷ/năm chỉ cần có 3 kế toán.
(còn tiếp)

Không có nhận xét nào: